Orunia Górna – ocalałe płytowisko Gdańska

Termomodernizacja

W dobie realizowania polityki efektywności energetycznej oraz powszechnej od wielu lat termomodernizacji bloków z wielkiej płyty, niewiele jest w naszym kraju betonowych enklaw. Zazwyczaj przemierzając osiedla z czasów PRL, oglądamy mniej lub bardziej udane modernizacje bloków – jedne nadal są w barwach “pastelozy” z lat 90 i początku 2000, niektóre posiadają bardziej stonowane barwy, najczęściej odświeżone w ciągu kilku ostatnich lat. Natomiast na południu Gdańska, oczy fanów socmodernistycznych osiedli w oryginale, cieszą bloki Spółdzielni Mieszkaniowej Orunia.

Powstanie Spółdzielni

Decyzją Wojewódzkiego Związku Spółdzielni Mieszkaniowych w Gdańsku w marcu 1983 r. postanowiono podjąć kroki w sprawie utworzenia nowej Spółdzielni Mieszkaniowej Orunia, w tym celu przesłano pismo do Zarządu Gdańskiej Spółdzielni Mieszkaniowej, która wydzieliła pełnomocnika do spraw jej powołania.

Dwa miesiące później – dokładnie 1 czerwca 1983 r. przeprowadzono zebranie założycielskie SM Orunia, na którym członkowie założyciele zatwierdzili statut i wybrali radę nadzorczą. Od razu w tym samym dniu, nowo wybrana rada nadzorcza wyłoniła pierwszy Zarząd Spółdzielni, w skład którego weszli: Tadeusz Dorobek, Czesław Mościanica, Kazimierz Urbański.

W październiku podjęto samodzielną działalność gospodarczą i zatrudniono pierwszych pracowników Spółdzielni, co przypieczętowało zakończenie zależności od Gdańskiej Spółdzielni Mieszkaniowej. Do końca roku 1983 trwały prace nad programem realizacji nowego osiedla mieszkaniowego. Zakładano wtedy budowę ok. 70 bloków dla docelowej liczby 18 tys. mieszkańców na terenie ok. 80 ha. Termin realizacji pierwszych robót budowlanych zaplanowano na rok 1985.

Prace inwestycyjne w roku 1985 zostały poświęcone na prace przygotowawcze w rodzaju budowy drogi dojazdowej na nowe osiedle oraz uzbrojenie terenu. Kolejne lata to okres zawierania pierwszych umów o kolejności przydziału mieszkań z członkami założycielami spółdzielni oraz intensywny okres budowy, wliczając w to opóźnienia przy realizacji poszczególnych zadań. Świadczy o tym przeprowadzone zebranie Zarządu Spółdzielni w grudniu 1986 roku, gdzie omówiono powstałe problemy związane z budową wodociągu i ciepłociągu, gdzie przesunięto termin na koniec roku 1988.

W połowie roku 1987 członkowie spółdzielni odwiedzili plac budowy osiedla, gdzie dokonano wmurowania aktu erekcyjnego pod pierwszy blok. Rok później sporządzono pierwsze listy przydziału nowych mieszkań. Z racji niedoboru mieszkań w tym okresie i długi czas oczekiwania na przydział, zarząd SM “Orunia” zawarł porozumienie o przemieszczeniu członków spółdzielni z: PSM Kolejarz, RSM Budowlani, LWSM Zaspa i SM Osiedle Młodych.

Początek 1989 roku to okres podsumowania i analizy dotychczasowych robót. Z założonego planu realizacji pierwszego zadania – budowy 7 budynków, mieszczących 286 mieszkań, zmontowano 3 budynki. Natomiast zadanie drugie, obejmujące pawilon handlowo-usługowy nie zostało wykonane, a termin przesunął się na rok 1990.

Pierwsi mieszkańcy

Nadszedł długo oczekiwany przez lokatorów czas – 18 września 1989 r. zasiedlono pierwszy blok przy ulicy Krzemowej 4, klucze wydano 4 miesiące wcześniej. Kolejne miesiące roku obecnego i następnego to zasiedlanie nowych budynków. We wrześniu 1990 r. powstały pierwsze usługi na osiedlu – fryzjer, dentysta i warzywniak. Rok 1990 to także okres zmian w kraju, których wynikiem był znaczny wzrost cen mieszkań, w związku ze zmianami ustrojowo-gospodarczymi. Dodatkiem była galopująca inflacja, w wyniku czego coraz więcej członków spółdzielni, nie mogło pozwolić sobie na pokrycie kosztów zakupu mieszkania.

Na początku stycznia 1991 roku zasiedlono 13 budynek, znajdujący się przy ulicy Rzączyńskiego 1.

Wolny rynek

W wyniku powyższej sytuacji gospodarczej, w kwietniu 1991 r. SM Orunia ogłosiła wolny nabór kandydatów poprzez zakup mieszkania za własne środki. W tym celu zamieszczono reklamę w telewizji, z dzisiejszego punktu widzenia, gdzie średnia cen zakupu mieszkania w dzisiejszej dzielnicy Orunia Górna – Gdańsk Południe na rynku pierwotnym wynosi 10 694 zł. Z poniższej reklamy, dowiadujemy się:

Spółdzielnia Mieszkaniowa Orunia oferuje mieszkania do wykupu mieszkania kategorii M3, M4 i M5 o powierzchni użytkowej od 56 do 96 m kw., do zasiedlenia w listopadzie 1996 r. Koszt budowy jednego metra kwadratowego od 1265 do 1295 zł, zależnie od kondygnacji. Na rok bieżący pozostały jeszcze mieszkania dwupoziomowe w koszcie budowy 800 zł za m kw. Szczegółowa informacja w siedzibie spółdzielni w Gdańsku, przy ul. Krzemowej 2. Telefon 39-08-01, wewnętrzny 15. Przyjedź, a nie pożałujesz.

Powyższe ceny, wydają się ekstremalnie niskie, jednakże należy pamiętać, że minimalna pensja na początku 1996 roku wynosiła 325 zł. Nie należy więc się dziwić, iż pomimo zastosowania komercyjnej reklamy, zgłosiło się niewielu członków-kandydatów do spółdzielni, z zamiarem zakupu mieszkania. Dodatkowo w samej Spółdzielni, ze względu na sytuację finansową, wielu ludzi zrezygnowało ze swoich przydziałów mieszkań. Trudną sytuację sprzedaży mieszkań, częściowo poprawia Rafineria Gdańska, która wykupuje od Spółdzielni 29 mieszkań, na potrzeby pracowników zakładu.

Końcówka budowy

W roku 1992 osiedle cieszyło się sporym przyrostem nowych punktów usługowych i handlowych, powstały również gabinety lekarskie. Warto wspomnieć, że na ulicy Krzemowej, do dzisiaj funkcjonuje przychodnia lekarska, mająca w swoich usługach wiele specjalizacji. Ja, jako mieszkaniec okolicznego osiedla, sam korzystałem sporo czasu z jej usług, w tym leczenia kardiologicznego – nie mogłem narzekać na poziom specjalistów.

Zbliżenie na detal.

Dokładnie 1 czerwca 1993 r. minęła dekada od założenia SM Orunia. W ciągu tego okresu wybudowano 25 budynków w technologii wielkopłytowej (zmodernizowana wersja WK-70) z 848 mieszkaniami o powierzchni użytkowej 48 742 m2.

Wracając do początku niniejszego wpisu, gdzie planowano budowę 70 bloków, należy wyjaśnić, że pozostały zakres budowy objął inne jednostki osiedla, gdzie administrację i budowę przejęła Spółdzielnia Mieszkaniowa Południe. Są to tereny znajdujące się poniżej jednostki SM Orunia – okolice ulic Strzelców Karpackich i Dywizji Wołyńskiej, a pierwsi mieszkańcy zasiedlili bloki w 1994 r., ale to już inna historia.

Źródła: sm-orunia.pl, historia.trojmiasto.pl,