Wrocławska Wielka Płyta – system budownictwa uprzemysłowionego z Dolnego Śląska

Uprzemysłowione budownictwo mieszkaniowe w czasach PRL dzieliło się na kilka systemów. Podstawową typologią podziału było rozgraniczenie na budownictwo wielkoblokowe, wielkopłytowe czy też monolityczne. Dopiero w każdym z nich, wydzielało się właśnie systemy. Jednym z najbardziej popularnych systemów budownictwa wielkopłytowego, była Wrocławska Wielka Płyta – w skrócie WWP.

System ten został opracowany we Wrocławiu w 1968 r., pierwsze prototypy budynków zostały wybudowane rok później, natomiast w roku 1970 ruszyła pierwsza wytwórnia elementów prefabrykowanych. Głównym projektantem był arch. Jerzy Chełmicki, za projekt konstrukcji odpowiadał mgr. inż. Stanisław Kamiński.

W ramach WWP przewidziana była budowa mieszkań od kategorii M1 do M6 (cyfry oznaczają liczbę ludzi w mieszkaniu). Budynki miały wysokość 5 i 11 kondygnacji o charakterze klatkowym i punktowym. Kabiny sanitarne były produkowane w formie prefabrykowanej – na budowie montowało się gotowe pomieszczenie. W takiej samej formie występowały bloki wentylacyjne, spalinowe oraz bloki elektryczne. Obudowa wind była z prefabrykowanych elementów przestrzennych. Dach był z płyt panwiowych, natomiast ścianki działowe były prefabrykowane betonowe.

Podstawowym układem konstrukcyjnym budynków był poprzeczny, natomiast istniała możliwość zmiany. Płyty stropowe były oparte na ścianach poprzecznych. System WWP charakteryzował się siatką konstrukcyjną o następujących wymiarach: 540×270, 480×270, 240×540 oraz 300×270 – oznaczało to, że elementy prefabrykowane, z których zestawiano budynki, miały takie wymiary.

Elementy stropowe i ścienne nośne miały grubość 14 cm i były produkowane w formie bateryjnej. Zewnętrzne ściany osłonowe, były elementami trójwarstwowymi, występowały w 2 wariantach: podparapetowej i o wysokości całej kondygnacji.

Ściany podparapetowe charakteryzowały się grubością 16 cm: 5 cm żelbet nośny, 6 cm styropianu, 5 cm faktury. Ściany na wysokość kondygnacji miały 3 następujące warstwy: 7 cm żelbet nośny, 6 cm styropian, 6 cm zewnętrzna wartwa lastrikowa z wykształconym górnym żebrem – razem 19 cm. Ściany szczytowe budynku były zaprojektowane również jako 3 warstwowe o łącznej grubości 21 cm.

Pozostałe elementy prefabrykowane systemu Wrocławskiej Wielkiej Płyty były również prefabrykowane. Produkcja elementów w tym systemie mogła być prowadzona w systemie poligonowym, czyli wprost na budowie lub stacjonarnej w fabryce domów.

System Wrocławskiej Wielkiej Płyty stał się podstawą seryjnej produkcji mieszkań na terenie Dolnego Śląska, gdzie powstały m.in. następujące osiedla:
– Wrocław: Popowice, Kozanów, Gaj, Różanka, Muchobór Mały,
– Lubin: Przylesie,
– Legnica: Mikołaja Kopernika,
– Wałbrzych: Podzamcze,
– Jelenia Góra: Zabobrze.

Podczas budowy osiedla Popowice dla 17 tys. osób, którą realizowało Wrocławskie Przedsiębiorstwo Budowlane, projekt WWP został uzupełniony o zestaw 3 elementów balkonowych: słupa nośnego, płyty balkonowej i balustrady. Za projekt, w wyniku którego powstały ciekawe kształty elewacji budynku, odpowiadał arch. Witold Jerzy Molicki.

Według badań technicznych, zmiana w projekcie konstrukcyjnym budynków, podniosła pracochłonność o 7 % w porównaniu do standardowych elementów balkonowych. Za technologię produkcji odpowiadał mgr inż. Bronisław Wosiek z Zakładów Wielkiej Płyty – Zachód we Wrocławiu. Powyższe zmiany zostały opracowane i wprowadzone na początku 1972 r. Niewielka z punktu widzenia technicznego zmiana, pozwoliła na nadanie wyrazu architektonicznego dla całego Osiedla Popowice, dzięki któremu, wyróżnia się ono do dzisiaj.

Źródło: Architektura. 1975 nr 11, M. Król “Uprzemysłowione budownictwo betonowe, Lublin 1978.; S. Zalewski, Remonty i modernizacja budynków mieszkalnych. Warszawa 1987; Wikipedia: https://tiny.pl/sg_n4x67.